Onderzoek toont aan: dieren begrijpen onze taal beter dan gedacht

Datum: 08-06-2017 | Geplaatst in: Nieuws

De taalwereld heeft nog geheimen voor ons. Het levert interessante vragen op. Zijn apen bijvoorbeeld in staat om te praten, en begrijpen honden en katten daadwerkelijk wat hun baasje bedoelt? Wetenschappers zochten het voor je uit.

Bijen ‘praten’ over ervaringen

Wie weet vraag je je ook wel eens af waar dieren het over hebben. ‘Praten’ katten eigenlijk met elkaar als ze miauwen, en wisselen vogels misschien wel roddels met elkaar uit als ze kwetteren? We zullen het nooit zeker weten. Wel doen wetenschappers regelmatig onderzoek naar dieren en taal. In de jaren ’40 stelde de onderzoeker Charles Hockett vast dat mensen taal kunnen gebruiken om over zaken te praten die zich niet in onze nabijheid bevinden. Denk bijvoorbeeld aan een film die je gisteren in de bioscoop gezien hebt. De Oostenrijkse bioloog Karl van Frisch ontdekte vervolgens dat bijen taal op dezelfde manier gebruikten! Ze praten weliswaar niet over hun ervaringen, maar vertellen hun soortgenoten door middel van een speciale ‘’dans’ waar ze nectar hebben gevonden.

Apen en taal

De onderzoeken van Charles Hockett en Karl van Frisch zijn natuurlijk al vrij oud. Een meer recent onderzoek naar dieren en taal vond plaats op de Vrije Universiteit van Brussel. Onderzoekers verdiepten zich kort geleden in de taalvaardigheid van apen. Is het fysiek mogelijk dat zij net als de fictieve apen van Planet of the Apes ooit in staat zijn om te praten? Het onderzoek was gebaseerd op de vraag hoe de stem van een aap klinkt wanneer het een menselijk brein zou hebben.

Anatomie om te praten

De wetenschappers stelden vast dat apen een anatomie hebben die het mogelijk maakt om verschillende spraakklanken te produceren. Zo hebben ze net als mensen een keel, strottenhoofdspieren en stembanden. Wetenschappers kwamen tot deze conclusie nadat ze met röntgenstraling de spraakorganen van apen onderzochten. Deze zijn flexibeler dan werd gedacht.

Computermodel

De spraakorganen van de apen werden opgenomen terwijl ze geluid maakten. Vervolgens bouwden de wetenschappers een computermodel van de vocale vermogens van de apen. Het blijkt dat apen in principe duizenden woordjes kunnen voortbrengen. Dat klinkt veelbelovend…

Andere hersenen

Professor Bart de Boer van de Vrije Universiteit Brussel werkt op het Artificial Intelligence Lab. Hij onderzocht het spraakvermogen van apen met behulp van een computermodel. Vervolgens publiceerde hij de resultaten in het wetenschappelijk blad Science Advances. Als je alleen de anatomie in ogenschouw neemt, zou het mogelijk kunnen zijn dat apen gaan praten. Er spelen echter ook verschillende andere factoren een rol, die roet in het eten gooien. Apen zijn namelijk niet in staat om de menselijke taal te spreken omdat hun hersenen daar niet toe in staat zijn. Aan de andere kant mogen we blij zijn dat een situatie zoals in Planet of the Apes niet mogelijk is! In de film leidde de hoge intelligentie van de aap Caesar uiteindelijk tot een oorlog tussen mensen en apen…

Geen nieuwe klanken

Uit het Belgisch onderzoek is gebleken dat apen niet in staat zijn om de menselijke taal te spreken. Ze kunnen namelijk geen nieuwe klanken leren. Hoewel ze honderden woordjes kunnen leren, is het voor de dieren onmogelijk om ze uit te spreken. Ook zijn ze niet in staat om de woordjes op een creatieve manier te gebruiken om complexe situaties te verwoorden.

Het bijzondere verhaal van Koko

Het feit dat apen niet kunnen praten, betekent natuurlijk niet dat ze niet kunnen communiceren. Apen kunnen namelijk wel gebarentaal leren. De inmiddels 46-jarige gorilla Koko is daar een fantastisch voorbeeld van. Deze gorilla, die verblijft in een dierentuin in Californië, heeft in de loop der tijd maar liefst 1000 tekens in gebarentaal geleerd. Ook verstaat deze zeer intelligente aap ongeveer 2000 Engelse woorden.
Bekijk hier de video: Koko leert een nieuw teken.

De woordjes van Washoe

Een ander bijzonder verhaal is afkomstig van de chimpansee Washoe. Chimpansees zijn van alle dieren het meest verwant aan de mens. Ze was de allereerste niet-menselijke die leerde praten met behulp van gebarentaal. De voorgangster van Koko dus! Washoe kende zo’n 200 woorden, maar was ook in staat om ze uit te spreken. Haar meest beroemde zinnetje is ‘Baby in my drink’ (baby in mijndrinken). Dit zei de chimpansee toen ze een poppetje in haar kopje aantrof…

Honden begrijpen mensen

Het verhaal van Washoe en Koko is zeer bijzonder. Beide gorilla’s begrijpen zeer goed wat pratende mensen bedoelen. Bovendien kan Koko zelfs grapjes maken! Toch is Koko niet het enige dier die dit kan. Kort geleden toonde een wetenschappelijke studie aan dat honden namelijk ook precies begrijpen wat hun baasje bedoelt! De dieren zijn in staat om de betekenis van een woord en de intonatie waarmee wij het uitspreken met elkaar kunnen combineren. Vervolgens interpreert de hond dit op de juiste manier. Het baanbrekende onderzoek werd gepubliceerd in het wereldberoemde vakblad Science.

Taal en toon met elkaar verbinden

Honden begrijpen mensentaal omdat ze de taal en toon met elkaar kunnen verbinden. Wanneer je bijvoorbeeld ‘goed gedaan’ op een verdrietige toon uitspreekt snapt een hond dat er iets niet klopt. Of misschien heb je wel eens lachend ‘stop!’ geroepen toen je hond je gezicht bleef likken. De kans is groot dat je hond niet stopt, omdat je praat met een vrolijke toon. Onderzoekers kwamen tot deze conclusie nadat ze MRI-scans uitvoerden op 13 verschillende hondensoorten. Met name border collies en golden retrievers bleken goed in taal.
Bekijk hier de video over: hoe honden begrijpen wat wij zeggen.

Honden lijken op mensen

Een overeenkomst tussen apen en honden is dat ze bepaalde objecten kunnen linken aan woorden. Minstens zo interessant is het feit dat de taalverwerking van honden in hetzelfde gebied plaatsvindt als bij de mens. Honden lijken dus nog meer op mensen dan gedacht! Zo verwerken zowel mens als hond de intonatie in de rechterhersenhelft. Nieuw onderzoek heeft dus aangetoond dat zowel apen als honden de menselijke taal beter begrijpen dan gedacht. Sommige apen zijn zelfs in staat om woordjes uit te spreken en gebarentaal te leren. Het onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel naar dieren en taalvaardigheid is zeker niet de laatste. Wij zijn benieuwd wat er in de toekomst nog meer aan het licht komt.